Merkezi Olmayan Finans veya DeFi, 2020'den bu yana blockchain alanındaki en büyük büyümeyi yakalayan sektör oldu. DeFi protokollerinde kilitli para miktarı şu anda 187 milyar dolar civarında. Bu kılavuz size DeFi hakkında bilmeniz gereken her şeye üst düzey bir genel bakış sağlayacaktır.
Yazıyı okuduğunuzda öğrenecekleriniz:
DeFi nedir?
Merkezi olmayan finans, eşler arası bir tarzda çalışan finansal uygulamalar ve protokoller için kullanılan bir terimdir. Çoğunlukla Ethereum üzerinde olmak üzere blok zincirler üzerine kuruludurlar. DeFi’nin amacı, mevcut adaletsiz ve verimsiz sistemin yerini alacak daha iyi bir finansal altyapı oluşturmaktır. DeFi bunu, herkese açık, merkezi bir otorite olmadan çalışan, açık kaynaklı, izinsiz ve şeffaf bir finans sektörü oluşturarak yapmayı hedefliyor. DeFi ile mevcut finansal sistem arasındaki temel fark, DeFi’nin bankalar ve finansal kurumlar gibi aracıları ortadan kaldırmasıdır. Bunun yerine, kullanıcılar akıllı sözleşmeler kullanarak birbirleriyle eşler arası bir şekilde etkileşime girer. Akıllı sözleşme, diğer şeylerin yanı sıra finansal uygulamalar oluşturmak için kullanılabilecek belirleyici yazılım kodudur.
DeFi’nin kullanım durumları nelerdir?
DeFi sektörü, geniş kullanım alanları nedeniyle hararetli bir hızla büyüyor. Mevcut finansal sistemde var olan hemen hemen her şey, merkezi olmayan bir şekilde inşa edilebilir. Bu nedenle DeFi büyük ilgi gördü ve blockchain endüstrisindeki en yaratıcı alan haline geldi. Aşağıda, DeFi’nin en yaygın kullanım durumları verilmiştir.
Borç verme protokolleri (Lending protocols)
Borç verme protokolleri, kripto para birimlerinde borç almanıza ve borç vermenize olanak tanır. Esasen, bir banka rolünü üstlenmenizi sağlarlar. Teminat olarak kripto paralarınız varsa, bu teminat karşılığında belirli bir faiz oranında borç para alabilirsiniz. Ayrıca teminatınızı başkalarına likidite olarak verebilir ve bunun üzerinden faiz kazanabilirsiniz. Merkezi eşler arası mikro kredi platformlarından farklı olarak, kredileri onaylayan veya reddeden merkezi bir otorite yoktur. Ayrıca, tek bir tarafa değil, borç alanların fon için erişebileceği bir likidite havuzuna teminat sağlarsınız. Bu nedenle, DeFi ödünç verme protokolleri izinsizdir, daha ucuzdur ve mevcut çözümlere kıyasla karşı taraf riskini azaltır.
Stabil paralar (Stablecoins)
Stabil paralar, gerçek dünya para birimlerine, genellikle dolarlara sabitlenmiş kripto para birimleridir. Her zaman 1 dolardan takas edilebilirler ve kripto para birimi alanında güvenli liman varlığı olarak hizmet ederler.
Stablecoin’ler, itibari para rezervleri, diğer kripto para birimleri tarafından desteklenebilir veya akıllı bir sözleşme ile yönetilen algoritmik stabilcoin’ler olarak çalışabilirler.
Merkezi olmayan borsalar (Dexe’ler)
Merkezi olmayan borsalar, kullanıcıların madeni paralarının velayetinden vazgeçmeden eşler arası ve izinsiz bir şekilde farklı kripto para birimlerini değiştirmelerine olanak tanır. Ticaret kabinlerinin dijital eşdeğeri, yalnızca daha verimli ve güvenli.
Türevler (Derivatives)
Türev ürünler, değerlerini bir dayanak varlıktan alan sözleşmelerdir. Opsiyon ticareti bir türev örneğidir. Türev ürünler ayrıca doğrudan kendi kripto para cüzdanınızdan izinsiz bir şekilde DeFi platformlarında alınıp satılabilir.
Marj Ticareti (Kredili İşlemler) (Margin Trading)
Marj ticareti, belirli bir varlıktaki pozisyonunuzu artırmak için ödünç alınan fonları kullanmayı tanımlar. Türev ürünlerde olduğu gibi, merkezi olmayan borsalar, varlıkları doğrudan cüzdanınızdan alıp satmanıza olanak tanır.
Sigortalar (Insurances)
DeFi alanındaki belirli protokoller, akıllı sözleşme başarısızlığı ve takas saldırıları yoluyla fon kaybına karşı sigorta sağlar. Geleneksel sigortada olduğu gibi, bir prim ödemesi için fonlarınızı güvence altına alabilirsiniz.
Oracle’lar
Oracle’lar DeFi ile sınırlı değildir, ancak DeFi alanıyla ilgili birçok hizmet sunar. Finansal uygulamalardaki fiyat akışları gibi gerçek dünya verilerini blok zincirine bağlayan veri akışlarıdır. Oracles olmadan, birçok DeFi protokolü olmazdı.
DeFi’nin avantajları nelerdir?
DeFi Merkezi Değildir
Geleneksel finans kurumlarından farklı olarak DeFi uygulamalarında merkezi bir başarısızlık noktası yoktur. Küresel bir bilgisayar ağında barındırılan blok zincirlerinde barındırılırlar. Bu nedenle, sunucu kesintisi ve açılış saatleri mevcut değildir. DeFi uygulamaları, finansal kurumlar arasındaki gizli anlaşma riskini de azaltır. Örneğin, ücretleri artırmak veya faiz oranlarını manipüle etmek için işbirliği yapabilecek hiçbir banka yok.
DeFi İzinsizdir
Geleneksel finans, finansal sisteme katılmak istiyorsanız kimliğinizi sağlamayı ve fon kaynağınızı doğrulamayı gerektirir. Üstelik, gelişmekte olan ülkelerdeki pek çok insan için erişilebilir bile değil. DeFi’nin KYC gereksinimi yoktur ve yeni kullanıcıları dahil etmek için izin gerektirmez.
DeFi Verimlidir
DeFi işlemleri anında kapatılır ve işlem süresi yoktur. Sınır ötesi ödemeler için herhangi bir düzenleme ve ek ücret yoktur. Ayrıca, DeFi protokolleri akıllı sözleşmeler ve bankaların sahip olduğu çalışanların ve harcamaların bir kısmı ile çalıştığından, ödemelerin blokajlar aracılığıyla yapılması insan katılımını ve fiziksel altyapı maliyetlerini azaltır.
DeFi Sansürsüzdür
Protokolleri tek bir taraf kontrol etmediği ve topluluk tarafından yönetildiği için DeFi protokolleri hükümetler gibi tek taraflı sansürlenemez. Bu aynı zamanda hiçbir işlemin merkezi bir otoritenin kaprisine göre sansürlenemeyeceği anlamına gelir. Ayrıca blockchain işlemleri değişmez olduğu için geride alınamazlar.
DeFi Herkese Açıktır
Herkes DeFi ye katkıda bulunabilir ve kendi finansal uygulamasını oluşturabilir. Ayrıca diğer uygulamaların üzerine inşa edebilir ve izin istemenize gerek kalmadan onlarla etkileşim kurabilirsiniz. Sonunda, piyasa güçleri bir projenin uygulanabilir olup olmadığına karar verir.
DeFi Şeffaftır
Tüm işlemler, ödenmemiş kredilerin sayısı ve ticaret hacmi blok zincirinde görülebilir ve sansürlenemez veya manipüle edilemez. Hal böyle olunca DeFi, mevcut finansal sisteme göre daha şeffaf bir sistemdir.
DeFi’nin karşılaştığı zorluklar nelerdir?
Akıllı sözleşme hataları
DeFi açık ve izinsiz olduğundan, bir DeFi protokolünün standardını onaylayan merkezi bir otorite vardır. Akıllı sözleşmeler, bilgisayar korsanları tarafından istismar edilebilecek hatalı kodlar içerebilir. Ayrıca, kullanıcı fonlarını bağımsız olarak sigortalamadıkça, istismar durumunda fonlar sigortalanmaz.
Kullanıcı Hataları
Blok zincirlerdeki işlemler geri alınamadığı için doğru işlemlerin sorumluluğu kullanıcıya aittir. Genel halkın zayıf finansal okuryazarlığı ile birleştiğinde, bu, DeFi’nin kitlesel benimseme yolunda üstesinden gelmesi için ciddi bir engel olabilir.
Kötü UX
Şu anda, DeFi uygulamalarındaki kullanıcı deneyimi hala zayıf. Birçoğu hantaldır ve kritik bir kullanıcı kitlesi toplamak için daha fazla çalışma gerektirir. Ayrıca, sahip olduğunuz bir soruna çözüm bulmanın kolay bir yolu yoktur. Kullanıcılar, geleneksel finansta olduğu gibi aktif olarak daha fazla kullanıcıyı cezbetmeye çalışan protokoller yerine uygulamalar aramak zorundadır.
DeFi uygulamaları yavaş
DeFi uygulamaları, daha geleneksel emsallerinden daha yavaştır. Bunun nedeni, blockchain teknolojisinin hala merkezi yazılım uygulamalarından daha az gelişmiş olmasıdır.
Ağ ücretleri ve tıkanıklık
Ethereum ağı şu anda birçok uygulamayı perakende yatırımcılar için kullanılamaz hale getiren yüksek ağ ücretleriyle mücadele ediyor.
Ölçekleme (Scaling)
Gelecekte, DeFi alanının milyonlarca ve potansiyel olarak milyarlarca kullanıcıyı bir araya getirmek için bir çözüm bulması gerekecek. Şu anda, daha fazla kullanıcı daha yüksek ücretlere yol açmakta ve bu da daha kötü bir kullanıcı deneyimine yol açmaktadır.
Merkeziyetçilik Eksikliği
Tüm DeFi uygulamaları eşit derecede merkezi değildir. Yeni gelen biri için, güvenilir protokoller ile kurucuların tüm protokolü kapatmak için yönetici anahtarına sahip olabilecekleri ve protokoldeki likidite için bir ölüm sarmalına yol açabilecekleri protokolleri ayırt etmek zor olabilir.
Diğer protokolleri kullanmanın neden olduğu basamaklı etkiler
DeFi hala yeni bir alan olduğundan, bazen yeni projelerin ortaya çıkması olağandışı kullanıcı teşviklerine yol açabilir. Örneğin bir protokol, kullanıcıları kendi yerel tokenları için büyük ödüller vererek çok fazla borç almaya teşvik edebilir. Ancak bunun diğer protokoller üzerinde bir yayılma etkisi olabilir ve gereksiz risk almaya yol açabilir.
DeFi’nin geleneksel finanstan farkı nedir?
İzinsiz ve İzinli
Profesyonel veya coğrafi geçmişi ne olursa olsun, internet bağlantısı olan herkes bir DeFi uygulamasına katılabilir. Geleneksel finans, gelişmekte olan ülkelerdeki kullanıcılar için erişilemez olabilir veya hizmetlerini gerçek veya keyfi nedenlerle kullanmayı tamamen reddedebilir.
Açık ve Kapalı
DeFi’de herkes herhangi bir rol alabilir, oysa kurumlar geleneksel sistemde her zaman finansal hizmet sağlayıcıları ve vatandaşların alıcılarıdır. Ayrıca, yeni uygulamalar oluşturarak veya mevcut uygulamaların üzerine ekleyerek sistemdeki yeniliklere katkıda bulunmakta özgürsünüz.
Sansürsüz ve Sansürlü
Hükümetler veya düzenleyiciler, geleneksel finansta nesnel veya keyfi gerekçelere dayalı olarak finansal hizmetleri sansürlemekte özgürdür. DeFi, yazılım kodu üzerine kuruludur ve ülke sınırları ve hatta uluslararası düzenleyiciler tarafından sınırlandırılamaz.
Maliyetler
Altyapı, sermaye maliyeti ve işçilik maliyeti gibi tüm giderleri bir araya getiren geleneksel finans, büyük ölçüde DeFi’den daha pahalıdır. DeFi’nin kullanıcı deneyimi ve sermaye verimliliği konvansiyonel finansın gerisinde olsa da, bu alandaki en eski projelerin ancak 2018'de kurulduğunu göz önünde bulundurmalısınız.
Yapı taşları
Geleneksel finans, son on yılda daha fazla dijital inovasyona doğru ilerlemesine rağmen, hâlâ temel olarak bir tuğla ve harç endüstrisidir. DeFi, tamamen blok zinciri üzerine inşa edilmiş dijital olarak yerel bir finans versiyonudur ve kullandığı kripto para birimleri gibi fiziksel bir temsili yoktur.
Çözüm
DeFi, şüphesiz bugün kripto alanındaki en heyecan verici büyüme alanlarından biridir. Günümüzün finansal sistemini daha iyi hale getirebilecek umut verici yenilikleri masaya getiriyor. Bununla birlikte, hala muazzam zorluklarla karşı karşıya ve blok zinciri meraklılarının inanmak istediği gibi geleneksel kurumlarla rekabet etmeye yakın değil. DeFi’nin yakında bankalara rakip olacağını mı düşünüyorsunuz yoksa teknoloji meraklıları için finansal bir deney olarak mı kalacak? Bekleyip göreceğiz.
Daha fazlası için beni twitter dan takip edebilirsiniz.
Kaynak:
